Sąd Najwyższy w dniu 9 listopada 2016 roku wydał wyrok w sprawie o sygn. II CSK 118/16 rozstrzygający kwestię odpowiedzialności solidarnej inwestora bezpośredniego za zapłatę wynagrodzenia z umowy zawartej przez podwykonawcę z dalszym podwykonawcą w sytuacji, w której inwestor nie został zawiadomiony o istnieniu zobowiązania ani jego treści.
Zgodnie z obowiązującym do 31 maja 2017 roku art. 6471 § 5 Kodeksu cywilnego (dalej jako: K.c.) zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponosili solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.
Na podstawie art. 6471 § 2 K.c. obowiązującego do 31 maja 2017 roku do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą była wymagana zgoda inwestora. Zgoda inwestora bezpośredniego mogła być wyrażona w sposób czynny, polegający na wyraźnym lub dorozumianym oświadczeniu woli albo w sposób milczący poprzez niezgłoszenie sprzeciwu lub zastrzeżeń. Warunkiem dla zajścia milczącej zgody było przedstawienie inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie.
W omawianej sprawie dalszy podwykonawca domagał się zapłaty wynagrodzenia przez inwestora i to w sytuacji, gdy umowę zawarł z nim podwykonawca, o czym nie zostali zawiadomieni inwestor bezpośredni i generalny wykonawca, a także inwestor zastępczy, który działał w imieniu i na rzecz inwestora bezpośredniego na postawie łączącego ich porozumienia. Jedynie inspektor nadzoru, działający z ramienia inwestora zastępczego, miał wiedzę o przedmiotowej umowie o podwykonawstwo.
W skardze kasacyjnej dalszy podwykonawca argumentował, iż jego roszczenie o zapłatę wynagrodzenia jest zasadne z uwagi na dorozumianą zgodę wyrażoną przez inwestora zastępczego na zawarcie z nim umowy, która wywołuje skutki wobec inwestora bezpośredniego.
Dominujące w orzecznictwie jest stanowisko, iż skuteczność zgody wyrażonej na podstawie art. 60 K.c. w sposób dorozumiany uzależniona jest od zapewnienia inwestorowi bezpośredniemu możliwości zapoznania się z postanowieniami umowy, które kreują zakres jego odpowiedzialności przewidziany w art. 6471 § 5 K.c. w brzmieniu obowiązującym do 31 maja 2017 roku, obejmujący w szczególności charakter robót i należne dalszemu podwykonawcy wynagrodzenie.
Sąd Najwyższy stwierdził, iż uzyskanie jasnej zgody inwestora bezpośredniego na zawarcie umowy o podwykonawstwo leży w wyłącznym interesie zawierającego umowę i to na nim ciąży obowiązek ubiegania się o nią.
Przesłanka dorozumianej zgody na zawarcie umowy o podwykonawstwo nie zachodzi zatem w sytuacji, gdy o fakcie tym nie zawiadomiono inwestora bezpośredniego, generalnego wykonawcy ani inwestora zastępczego.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy podniósł, iż zaznajomienie inspektora nadzoru z treścią umowy zawartej z dalszym podwykonawcą nie ma wpływu na istnienie zobowiązania po stronie inwestora bezpośredniego, jeżeli ani inwestor zastępczy, ani działający z jego ramienia inspektor nadzoru nie posiadali pełnomocnictwa inwestora bezpośredniego do złożenia oświadczeń woli w jego imieniu.
Wobec powyższego brak było podstaw do przyjęcia, iż inspektor nadzoru w sposób dorozumiany mógłby wyrazić zgodę na zawarcie umowy.