Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego przyjmowanym w drodze uchwały rady gminy. Stanowi podstawowy instrument kształtowania przestrzeni na określonym terenie. Wpływ na jego treść może mieć osoba, która złoży uwagi do projektu mpzp po jego wyłożeniu do publicznego wglądu.
Studium nie ma wpływu na odszkodowanie za obniżenie wartości nieruchomości
W dniu 20 września 2016 roku Sąd Apelacyjny w Gdańsku wydał wyrok w sprawie o sygn. akt I ACa 821/15 rozstrzygający kwestie odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości w wyniku uchwalenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz mocy prawnej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
W przedmiotowej sprawie powodowie żądali od gminy odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości w związku z wejściem w życie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Ich roszczenia były oparte na art. 36 ust. 3 i art. 37 ust. 1 Ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej jako: u.p.z.p.):
„Jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, wartość nieruchomości uległa obniżeniu, a właściciel albo użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość i nie skorzystał z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, może żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości.”;
„Wysokość odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości, o którym mowa w art. 36 ust. 3, oraz wysokość opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości, o której mowa w art. 36 ust. 4, ustala się na dzień jej sprzedaży. Obniżenie oraz wzrost wartości nieruchomości stanowią różnicę między wartością nieruchomości określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu obowiązującego po uchwaleniu lub zmianie planu miejscowego a jej wartością, określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu, obowiązującego przed zmianą tego planu, lub faktycznego sposobu wykorzystywania nieruchomości przed jego uchwaleniem.”.
Potencjalny sposób korzystania z nieruchomości podlega ochronie
Sąd Najwyższy w dniu 9 kwietnia 2015 roku wydał precedensowy wyrok w sprawie rozpoznawanej pod sygn. akt II CSK 336/14 dotyczącej zapłaty przez gminę odszkodowania na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 1) Ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym za poniesioną przez właściciela rzeczywistą szkodę w związku z uchwaleniem planu miejscowego.
Uznając skargę kasacyjną za uzasadnioną Sąd Najwyższy stwierdził, iż:
„Artykuł 36 u.p.z.p. dotyczy bowiem także takiej sytuacji, w której stronie przysługiwało wynikające z prawa własności (art. 140 k.c.) uprawnienie do korzystania z nieruchomości w określony sposób, nawet jeżeli właściciel z uprawnienia tego nie korzystał. Uprawnienie to obejmuje sposoby korzystania nie tylko faktyczne, ale również potencjalne, o ile mieszczą się w granicach podmiotowego prawa własności. Niewątpliwie zaś ograniczenie lub uniemożliwienie korzystania z nieruchomości w sposób, w który nieruchomość dotychczas nie była wykorzystywana, lecz potencjalnie mogła być wykorzystywana zgodnie ze swoim przeznaczeniem, w tym przeznaczeniem przewidzianym w planie zagospodarowania przestrzennego, godzi w prawo własności. Sama bowiem możliwość właściciela wykorzystywania rzeczy w określony sposób jest jego prawem podmiotowym wywodzącym się z istoty prawa własności.